در عصر پهلوی، ایران به لحاظ اقتصادی در سطح چه کشورهایی بود؟

***

بعد از جنگ سرد امریکا نیازمند به حضور جدی ایران در منطقه و گرفتن مواضع ضد کمونیستی بود و خواهان این بود که ایران از یک موقعیت بی طرفی در مواضع جهانی خارج شده و به یک متحد استراتژیک برایش در منطقه تبدیل شود؛ و لازمه این را مدرنیزه کردن کشور و یک مهندسی اجتماعی می دید؛ ولی آنچه از اقدامات امریکایی ها در قالب ایجاد سازمان برنامه ریزی و طرح ریزی ۵ برنامه عمرانی (۱۳۳۵ تا ۱۳۵۶) نتیجه شد نه صنعتی شدن و ورود تکنولوژی و علوم اقتدارزا به کشور و افزایش رفاه برای همه مردم بلکه گسترش مناسبات سرمایه‌داری در کشور، رشد طبقه متوسط نوین، افزایش فاصله طبقاتی، گسترش شهرنشینی و گرانی، رشد ارزشهای غربی و حذف موانع و ارزشهای سنتی بوده است.

ایران پهلوی در رده چه کشورهایی بود؟!

فرانس فیتزجرالد، نویسنده سرشناس امریکایی، مشاهداتش در ایران را در سال ۱۳۵۳ در مقاله ای به نام "به شاه هرچه میخواهد بدهید (giving the shah everything he wants)"، که در یکی از مجلات امریکا چاپ شد، آورده است:

«وضعیت ایران به طور کلی به مراتب بدتر از کشوری مانند سوریه است که نه نفت و نه ثبات سیاسی دارد. به این دلیل که شاه برای توسعه کشور هرگز تلاش جدی نکرده است... ثروت کشور بیشتر به سوی خودرو های شخصی و نه اتوبوس، کالاهای مصرفی و نه بهداشت عمومی، و به سوی حقوق سربازان و پلیس کشور و نه آمورگاران، سرازیر شده است.»

ایران در دوره پهلوی به لحاظ نسبت پزشک - بیمار در میان کشورهای خاورمیانه چه رتبه ای داشته است؟

جان فوران استاد دانشگاه کالیفرنیای امریکا در صفحه ۴۹۲ کتاب مقاومت شکننده از وضعیت تغذیه و بهداشت در جامعه ایران در زمان پهلوی دوم اینگونه می نویسد:

«۶۴ درصد شهرنشینان در سال ۱۳۵۱-۱۳۵۲ش دچار سوء تغذیه بودند (که ۲۵ درصد اینها وضع تغذیه شان بسیار بد بود) و این در مقایسه با ۴۲ درصد در روستاها، رقم بسیار بالایی است. آمار و ارقام بهداشتی نشان می دهد که بر تعداد تختهای بیمارستان ، کلینیکها، پزشک و پرستار افزوده شده اما در سال ۱۳۵۶ ایران هنوز در خاورمیانه بدترین نسبت پزشک- بیمار، بالاترین نرخ مرگ و میر نوزادان و اطفال و پایینترین نسبت تخت بیمارستان به جمعیت را دارا بوده است.»

چند درصد از روستاهای ایران در دوره پهلوی برق داشتند؟!

جان فوران همچنین در صفحه ۴۷۷ کتاب خود به وضعیت توسعه در روستاها می پردازد آمار بی سوادی زنان روستایی را ۹۰ درصد اعلام می کند. ولی در این خصوص می نویسد:

«به رغم ایجاد مدرسه های روستایی توسط سپاه دانش، تنها ۱۵ درصد روستاییان در سال ۱۳۵۰ ش از تحصیلات ابتدایی برخوردار می شدند و در سال ۱۳۵۴ش، ۶۰ درصد مردان و ۹۰ درصد زنان روستایی بی سواد بودند. در سالهای دهه ۱۳۵۰ش، ۹۶ درصد روستاها برق نداشتند.»

اصطلاح فرار مغزها اولین بار کی و برای کدام کشور وضع شد؟!!/ چند درصد از مردم میتوانسته اند دوره ابتدایی را به پایان برسانند؟

دکتر یرواند آبراهامیان استاد دانشگاه شهر نیویورک در صفحات ۲۵۳ تا ۲۵۵ کتاب ایران مدرن آمار وحشتناکی را در خصوص وضعیت پزشکان و تحصیل در زمان پهلوی دوم بیان می کند که نشان از اوضاع بسیار بد کشور داشته است:

«انقلاب سفید ]محمدرضاشاه پهلوی[ و در پی آن رونق درآمد نفت به جای پاسخگویی به انتظارات عمومی، موجب افزایش نارضایتی های گسترده شد. درست است که اجرای برنامه های اجتماعی در بهبود وضعیت آموزشی و امکانات بهداشتی بسیار موثر بود، اما این نکته نیز صحت دارد که ایران پس از دو دهه یکی از بدترین کشورها در بخش مرگ و میر کودکان و نسبت پزشک به بیمار در خاورمیانه بود. یکی از پایین ترین نرخ های آموزش عالی مربوط به این کشور بود. افزون بر این، ۶۸ درصد از جمعیت بزرگسال بی سواد بودند، ۶۰ درصد از کودکان نمی توانستند دوره دبستان را به صورت کامل طی کنند و تنها ۳۰ درصد از داوطلبان کنکور می توانستند وارد دانشگاهها شوند. در این میان شمار افراد متقاضی تحصیل در خارج از کشور رو به رشد بود. در دهه ۱۹۷۰/۱۳۵۰ شمار پزشکان ایرانی مستقر در نیویورک بیشتر از شهرهای غیر از تهران بود. اصطلاح «فرار مغزها»نخستین بار برای ایران به کار گرفته شد.»

نظر موسسه امریکایی هادسن در مورد وضعیت کلان اقتصادی ایران در دوره پهلوی

بنا به گزارش موسسه هادسُن « Hudson Institute» يكي از مهم ترين اتاق هاي فكر كه در تدوين و طراحي سياست هاي كلان ايالات متحده که امروزه نیز همچنان نقش جدي و تأثيرگذار دارد در ۱۹۷۵م/۱۳۵۴ ش، حتی اگر ایران به نرخ رشد پیش بینی شده حاصل از سیاستهای اقتصادی حکومت پهلوی دست یابد، در سال ۱۹۸۵م/۱۳۶۴ش «اقتصادش از اقتصاد هندوستان بهتر نخواهد بود و اگر از مکزیک عقب نباشد حداکثر به سطح آن کشور خواهد رسید.»

وضعیت صنعت ایران در دوره پهلوی در مقایسه با دیگر کشورهای جهان

جان فوران استاد دانشگاه کالیفرنیا در کتاب مقاومت شکننده همچنین نگاهی به وضعیت صنعت کشور در پهلوی دوم می اندازد و به مقایسه صنعتی ایران با سه کشور هندوستان، سنگاپور و مکزیک می پردازد و در صفحه ۴۸۴ می نویسد:

«سهم صنعت در تولید ناخالص ملی ۱۸ درصد بود و به مراتب از سهم خدمات (۳۵درصد) و نفت (۳۵ درصد) در ۱۳۵۶-۱۳۵۷ش کمتر می شد و دیگر اینکه صادرات صنعتی غیرنفتی تنها ۲ تا ۳ درصد همه صادرات ایران در سال ۱۳۵۴ ش تشکیل می داد که در مقایسه با کشورهایی مثل هندوستان (بیش از ۵۰ درصد)، سنگاپور (۶۰ درصد) و مکزیک (۳۳درصد) بسیار ناچیز می نمود. »

- - , .