نادرشاه ترک یا کرد؟

اَفشار یا اوشار یکی از ایل‌های بزرگ و ترک‌تبار خراسان است[۵][۶][۷][۸][۹][۱۰]

نادر در دو نامه جداگانه به سلطان محمود چهارم، صراحتا خود و او را تركمان و از يك دودمان مي‌خواند: «برادر جهان داور گردون بارگاه، پادشاه اسلام پناه ظل الله، السلطان الغازي محمود خان… خليفه اهل اسلام و فروغ مشعل دودمان تركمانيه بودند. و نواب همايون ما نيز سليل آن سلسله سپهر احتشام بوديم…»(نصيري، 1364: 168؛ نوايي، 1368: 381)

در نامه‌اي ديگر به سلطان عثماني، ضمن برشمردن گوشه‌اي از فتوحات خود در هندوستان، علت ابقاي محمد شاه، پادشاه آن ديار را در حكومت سرزمينش چنين خاطرنشان مي‌كند:«…اين خيرخواه[نادر] تركمان و پادشاه معزي اليه[محمد شاه] نيز دوحه تركمانيه و سليل سلسله جليله گوركانيه بودند در عالم ايليت و اتحاد و جنسيت، پادشاهي هندوستان را كماكان به والاجاه مشاراليه تفويض و خطبه و سكه را باز به نام او جاري ساختيم…»(همان، 108-109)

نادر در نامه‌هايي جداگانه به سيد محمد پاشا صدر اعظم عثماني و سيد مصطفي افندي شيخ الاسلام دولت عثماني، به اصالت تركماني خود چنين اشاره كرده است: «…نواب همايون ما را به شاهي و سروري كه موروثي ايل جليل تركمان بود اختيار نمودند…»(همان، 88و92)

ديگر نامه معتبر در آرشيو دولت تركيه، صلح‌نامه نادر شاه با دولت عثماني يا تمسك‌نامه حسنعلي خان معير الممالك، سفير نادر شاه در دولت عثماني است كه در آن نادر با عبارت«قهرمان دودمان رفيع الشان تركمانيه» خود را معرفي مي‌نمايد (نصيري، 147-148؛ نوايي، 1368: 373-374)

به اين نامه‌هاي نادر، سر جان ملكم، سر پرسي سايكس، لارنس لكهارت و مارك اسكورثي و ديگران نيز به طور مشروح اشاره كرده‌اند؛ كه جهت پرهيز از اطاله كلام به آن نمي‌پردازم.

مناظره ای در این زمینه با اقای کلیم الله توحدی صورت گرفته است در دو بخش :

ایلات و عشایر ترک ایران - «نخستين مناظره با آقاي كليم الله توحدي در خصوص اصالت نادر شاه افشار»

ایلات و عشایر ترک ایران - «دومین مناظره با آقای توحدی در خصوص اصالت ایل افشار و نادرشاه»

.................................

اما کتیبه نادری که در واقع منشور نادر هست:

کتیبه نادری سنگ نوشته‌ای به زبان ترکی در مدخل دربند ارغون شاه در کلات نادری، ملک پدری نادر شاه افشار واقع در کلات خراسان، و پیش از آبادی دربند می‌باشد. اشعار به خط ترکی به سال ۱۱۵۵–۱۱۵۷ بر روی صخره بزرگی حک شده است. ارتفاع کتیبه از سطح رودخانه ۱۵ متر بوده دارای ۲۴ بیت شعر ترکی است. اشعار متعلق به گلبن افشار از شاعران دربار نادر شاه افشار است.

وقتی گلبن افشار به عنوان یک افشار ترک باشد پس نادر هم هست

شعر در ستایش نادر است و با حمد خدا شروع می‌شود و همچون دیگر آثار نادر با مرگ او ناتمام مانده است. حکاک این سنگ نوشته شناخته شده نیست.

ابتدا حمد خدای احد و فرد و قدیم

قادر لم یزل و عالم دانا و حکیم

او کی بو کون و مکانی یاراتوپ قدرتدن

او کی بو بحر و بری خلق ایدوب شوکتدن

ایکی عالمده اودور بنده لره یاور و یار

حکمتدن نور بنده لره هر آثار

خلق عالمی هامی محتاج دور او درگاهه

او وروب نور و ضیا کوکب و مهر ماهه

حمد حق دن سوره الدی قلم نور افشان

به ثنا گستری ختم رسل فخر جهان

بنی هاشم او احمد و محمود صفات

کیم خدادن اوله دایم که سلام و صلوات

آل اصحا بنه هم رحمت بسیار اوله

اله حق یاوری هر کیم اولاره یار اوله

حمد حق نعت نبی دن سوده با صدق زبان

فرض دور بنده لره مدح شهنشاه جهان

او شهنشاه فلک مرتبه چرخ سریر

شاه نادر که آدی تک او نا یوق مثل و نظیر

دیمک اولماز بو شهنشاه که اولا پیغمبر

یا مقرب ملکی دور اولوب از نوع بشر

لیک چون قدرت حق ظاهر ایووب بیش از بیش

نظر حق اونا هر کیمه دیمه حق دیمیش

نسبت ایله شرف و فخر اجاقتیمور

حسب ایله به جهان شاه شهان دور مشهور

مصطفی خلقت و عیسی دم و یوسف طلعت

بوعلی دانش و حاتم کف و لقمان حکمت

قابلیت له اونا وردی خداوند کریم

تاج و تخت شهی و عدل و کرم خلق عظیم

میر شرافت که دیم شاه شهان دور کامل

مرحمتدن اونون الطاف خدا دور شامل

اعتقادی بیویور اوشه پاکیزه نهاد

باقلیمیش صدق خداوند ایدر بو بیله یاد

ایله گرمز بیله دولت به سپاه و شمشیر

اوله بیلمز بیله اقبال به فضل و تدبیر

سن ویروب سن اونا بو سلطنت و تخت و سپاه

سن ویروب سن اونا تاج و کمر و فر و کلاه

دولتیم منکرینی سن ایله یک خوار و ذلیل

دشمنیم کورلوقینه یاور اول ای رب جلیل

چون که صدقی بیله دور حقنه از روی یقین

بو سبب دن اونا الطاف خدا اولدی معین

النی دوتدی خداوند جهان قدرت دن

کامیاب ایتدی اونی معدلت و شوکتدن

بخت و اقبال ایله هیچ کیم بیله اولمز باقی

گون کیمی دولتینه عالم روشن طاقی

شاخ گل نشو و نما بولسه نم فیضدن

که بو اشعار اولوب مدح سرا «گلبن» دن

گفتگوی هم میهن...