آشنایی با مسجد تاریخی سردار ارومیه

مسجد تاریخی سردار ارومیه از بناهای عهد قاجار است که در شهر ارومیه قرار دارد.

این مسجد از دو شبستان بزرگ و کوچک ساخته شده است که بعدها مورد مرمت قرار

گرفته است. به علت قرار گرفتن ساعت در سر در آن، این بنا به مسجد ساعت (ساعتلو)

نیز مشهور است.

مسجد تاریخی سردار ارومیه ۴۰۰ الى ۵۰۰ متر با مسجد جامع فاصله دارد و در عهد

قاجاریه توسط عبدالصمد خان پدر آقاخان، جد اعظم عظیم‌السلطنه سردار ساخته شده

است.

در سال ۱۳۳۰ هجری قمری مسجد تاریخی سردار ارومیه توسط سردار ترمیم

شد در سال ۱۳۳۱ هجری قمری ساعت بزرگی را در سر در آن نصب کرد. به

همین خاطر این بنا به مسجد ساعت یا ساعتلو نیز معروف است. مسجد تاریخی سردار ارومیه از دو قسمت مجزا تشکیل شده است : قسمت

اصلى و مهم مسجد تاریخی سردار ارومیه را شبستان بزرگ آن تشکیل مى‌دهد.

شبستان داراى طرح مستطیل به طول ۲۲ و به عرض ۱۸ متر است.

در گوشهٔ جنوب شرقى شبستان که از حالت مستطیل خارج شده، ۱۲ ستون

سنگى هشت ضلعى وجود دارد که سرستون‌هاى آن به شیوهٔ مقرنس، تراش داده

شده و زیبایى خاصى به مسجد بخشیده است. انتهاى شبستان بزرگ، شبستان کوچک قرار دارد که با یک ورودى به داخل

شبستان اصلى راه دارد. ابعاد طول و عرض آن ۱۲×۱۰ متر است و از نظر

شکل همانند شبستان بزرگ است، ولى ساده و بدون تزئین و آرایش. یک محراب

آجرى ساده نیز در ضلع جنوب آن ساخته شده است. به استثناى ۱۲ ستون شبستان، تمام مصالح به کار رفته در بنا، ‌ از دیوارهاى

طرفین تا قسمت‌هاى طاق و پوشش سقف، همه از آجرهایى به ابعاد

۵×۲۲×۲۰ سانتى‌متر است که با ملاط گچ و خاک ساخته شده است.

در انتهاى شبستان (قسمت غربى) که متصل به شبستان کوچک است با

تخته‌کوبى حدود یک فرش‌انداز را به صورت بالکن چوبى جهت استفادهٔ بانوان

در آورد‌ه‌اند که بیشتر قسمت‌هاى این بالکن چوبى را با نقاشى و نوشته تزئین

کرده‌اند.

قسمت پایین دیوارهاى شبستان بزرگ، مانند ازارهٔ اکثر مساجد قدیمى، تا ارتفاع

یک متر با کاشى‌هاى سبز رنگ به ابعاد ۲۰×۲۰ سانتى‌‌متر پوشانیده شده است.

بالاى ازارهٔ مذکور، دور تا دور مسجد تاریخی سردار ارومیه را یک حاشیهٔ

باریک به اندازهٔ عرض یک کاشى با کاشى‌هاى هفت رنگ، شامل نقوش گل و بوته

با رنگ‌هاى زرد و صورتى، آبى، سبز و سفید پوشش داده‌اند. بقیهٔ‌ دیوار در

چهار طرف فاقد هر گونه اندود و تزئین است. طاق‌هاى سقف شبستان را با

رنگ سبز رنگ‌آمیزى کرده‌اند و فرم چیدن آجر رواق‌ها نیز با مهارت انجام

گرفته است.

البته در سال‌‌هاى اخیر تمام فضاهاى داخلى سقف مجدداً سفیدکارى شده است.

تزئین چشمگیر و جالب مسجد تاریخی سردار ارومیه به شکل تراش ستون‌هاى

سنگى شبستان بزرگ و سر ستون‌هاى مربع آنها که به شیوهٔ قطاربندى نزدیک به

مقرنس‌ تراش داده شده‌اند، مربوط مى‌شوند.

در سال‌هاى اخیر، ضمن دستکارى دیگر قسمت‌هاى مسجد، روى ستون‌ها و

سرستون‌ها را با رنگ روغن نقاشى کرده‌اند که خوشبختانه هیچگونه آسیبى

بدان‌ها نرسیده است.

به علت قرار گرفتن ساعت در سر در مسجد سردار، این بنا به مسجد ساعت

(ساعتلو) نیز مشهور است

منبع: