چه حمله ای را تروریستی می نامند؟

تروریسم همچون یک تاکتیک

پژوهشگران و تحلیلگران تروریسم، اقدام تروریستی را تاکتیکی در نظر می گیرند در میان مجموعه ای از تاکتیک های دیگر. آنها سازمانهای تروریستی را همچون گروههایی در نظر می گیرند که اهداف خاصی را دنبال می کنند حال چه این اهداف پایه گذاری یک خلافت و ایجاد نوعی آپوکالیپس باشد شبیه داعش و یا هدفشان بدست آوردن استقلال منطقه ای یا سیاسی باشد مانند جدایی طلبان باسک در اسپانیا و یا گروهی مانند «جبهه آزادی بخش زمین» (به اختصار elf) باشد که به خرابکاری اقتصادی و عملیات شبه نظامی با هدف توقف استثمار کره زمین و تخریب محیط زیست دست می زنند.

تحلیگران سعی می کنند از واژه تروریسم برای برخی از اقدامات استفاده کنند تا آنها را از اعمالی مانند اقدامات مشروع در جنگ جدا کنند. موضوعی که چالش برانگیز است. مثلا این تحلیلگران اقدامی را تروریستی می دانند که بر ضد غیر نظامیان باشد و حمله به نظامیان در منطقه جنگی را تروریستی نمی دانند.

اما مشکل از همین جا شروع می شود که «منطقه جنگی» کجاست؟ مثلا برای القاعده یا داعش تمام جهان منطقه جنگی است. اگر داعش یک خودروی بمگذاری شده را نزدیک نظامیان آمریکایی در عراق منفجر کند آیا این اقدام تروریستی است یا اقدامی جنگی؟
از سوی دیگر برخی تحلیلگران می گویند اقدامی تروریستی نامیده می شود که انگیزه سیاسی روشنی داشته باشد. از این منظر حمله مسلحانه مهاجم لاس وگاس اگر مشخص شود که مهاجم مسلح انگیزه سیاسی روشنی نداشته، از نظر این تحلیلگران اقدامی تروریستی نیست.

تروریسم همچون یک مفهوم حقوقی-قانونی

در حمله سن برناردینو، اف بی آی در چهارم دسامبر ۲۰۱۵ اعلام کرد به طور رسمی درباره این حمله بعنوان «حمله تروریستی» تحقیق می کند. یک روز قبل از این وقتی پرسیده شده بود که آیا اف بی آی درباره این حمله بعنوان حمله تروریستی تحقیق می کند، همان دفتر در اف بی آی گفته بود که این پرسش مهمی برای ماست چرا که اف بی آی بطور ویژه ای حمله تروریستی را تعریف می کند و باید ببینیم چه انگیزه ای برای این حمله وجود داشته است.

اف بی آی یک سازمان مجری قانون است و بخشی از دستگاه قضایی آمریکاست. وظیفه اصلی اف بی آی تحقیق درباره جرایم است با این هدف که مجرمان را به دست عدالت بسپارد. بنابراین اف بی ای باید واقعیت ها و موارد بسیاری را بررسی کند که آیا این حمله با معیارهای قانونی ویژه ای هماهنگی دارد تا بتوان یک حمله را با عنوان تروریستی نامگذاری کرد.

تروریسم همچون یک مفهوم بد

بروس هافمن پژوهشگر مشهور تروریسم می نویسد: «از یک جنبه که همه درباره اش توافق دارند، «تروریسم«» یک مفهوم تحقیرآمیز است. مفهومی به شدت منفی که در کل برای اطلاق به دشمنان و مخالفان بکار می رود.»

سیاستمداران اغلب کلمه «تروریسم» را به اعمال افراد و گروههایی نسبت می دهد که آنها را مخالفان یا دشمنان می دانند تا بتوانند آنها را نامشروع جلوه داده و یا نابود کنند و از سوی دیگر رعب و وحشت مردم را تحریک و آنها را برای حمایت از اقدامات مناقشه آمیز خود از طریق تبلیغات متقاعد کنند.

برای مثال جرج دبلیو بوش بعد از حمله ۱۱ سپتامبر، ایران، عراق و کره شمالی را «محور شرارت» نامید تا افکار عمومی را آماده اقدامات بعدی خود کند یا هنگامی که بشار اسد رئیس جمهوری سوریه و ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه بمباران مخالفان سوری را با عنوان حمله به تروریست ها توجیه می کنند دست به عملی سیاسی زده اند.

اینکه چه گروهی در لیست سازمان های تروریستی ایالات متحده آمریکا قرار می گیرد بیشتر یک انتخاب سیاسی است تا یک موضوع تحلیلی. و این گروهها اگر مشخص شود طرف ما هستند و یا از طرف دوستان ما حمایت می شوند، براحتی از این لیست خارج می شوند.

بنابراین برای مشخص شدن اینکه یک حمله تروریستی است یا خیر مجموعه ای از عوامل سیاسی و حقوقی دست به دست هم می دهند و آشکار است که هیچ گاه همه درباره اینکه یک اقدام تروریستی است یا خیر توافق نخواهند داشت اما نکته غیر قابل چشم پوشی اینکه سیاستمداران و رسانه های قدرتمند از انگیزه، ابزار و قدرت بیشتری برخوردارند تا از عبارت «حمله تروریستی» در جهت اهداف خود بهره برداری کنند.