آیا مردگان در عالم برزخ از خانواده خود مطلعند؟

آیت الله مظاهری:شفاعت در برزخ وجود ندارد / ملک‌الموت چگونه روح مومن را قبض می کند؟

1 آذر 1395 - 18:02 AhluBayt News Agency - ABNA - Shia News

• کد خبر : 711809
• منبع : ابنا

خلاصه آیت الله مظاهری اظهار داشت: آدم‌های بد خیلی وضعشان سخت است. در روایات می‌خوانیم آدم‌های ناباب و آدم‌هایی که گناه روی گناه زندگی او را تباه کرده است دم مرگ ملائکه با تازیانه‌های آتشین برای گرفتن روح او می‌آیند.

خبرگزاری اهل بیت(ع) ـ ابنا/ سرویس صفحات فرهنگی:

متن ذیل درس اخلاق آیت الله العظمی مظاهری از مراجع معظم تقلید، با موضوع معرفت نفس می باشد که در تاریخ بیست و هفتم آبان ماه امسال ایراد شده است.

بسم الله الرّحمن الرّحیم

الحمدلله ربّ العالمین والصلاة والسّلام علی خیر خلقه أشرف بریته ابوالقاسم محمّد صلّی‌الله علیه و علی آله الطیّبین الطاهرین و عَلی جمیع الانبیاء وَالمُرسَلین سیّما بقیة الله فی الأرضین و لَعنة الله عَلی اعدائهم أجمعین.

شب جمعه متعلّق به قطب عالم امکان و محور عالم وجود و واسطۀ بین غیب و شهود، یعنی حضرت ولی‌عصر«عجّل‌الله‌تعالی فرجه‌الشّریف» است؛ اظهار ارادت کنید خدمت آقا با سه صلوات.

این شب‌ها، شب‌های اربعین حسین است و زوّار امام حسین بهره‌گیری می‌کنند. برای اینکه بهره‌ای هم به شما عنایت شود و امام حسین نظر لطفی به جلسۀ ما کند، خدمت امام حسین و یارانش اظهار ارادت کنید با سه صلوات.

بحث ما دربارۀ معرفة‌النفس بود و بیست و دو فصل از این مسئله را عنوان کردم و بحث ما در فصل بیست و دوم یعنی ارتباط انسان با غیر خود بود. انسان یک ارتباط با درون خود و یک ارتباط با برون خود و یک ارتباط با خدا دارد که در این سه ارتباط مقداری صحبت کردم و بحث گذشته راجع به ارتباط انسان با ملائکه بود. یک بحث برای شهودی‌ها داشتم که انسان می‌تواند به جایی برسد که در همین دنیا مراوده با ملائکه داشته باشد:

«إِنَّ الَّذینَ قالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَیْهِمُ الْمَلائِكَةُ ...»[1]

مسئلۀ دومش برای غیرشهودی‌ها و همه است و در این باره مقداری صحبت کردم. یکی ارتباط با ملائکۀ رقیب و عتید بود. آنهایی که حافظ اعمال ما هستند.

ارتباط دوم، آن ملائکه‌ای که محافظ ما هستند و ما را از بلاها و نقمت‌ها و شرور نجات می‌دهند. قرآن می‌فرماید اینها هم زیاد هستند:

«لَهُ مُعَقِّبَاتٌ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ یَحْفَظُونَهُ مِنْ أَمْرِ اللَّهِ ...»[2]

در این باره هم مقداری صحبت کردم.

ارتباط بعد ارتباط ما در دم مرگ با ملائکه است. از قرآن فهمیده می‌شود علاوه بر ملک‌الموت یا کسی که قبض روح ما می‌کند ـ برای اینکه ملک‌الموت برای آدم‌های خاص است و غیر افراد خاص را ملکی می‌فرستد تا قبض روح او کند ـ علاوه بر این ملک، ملائکه‌ای برای بردن روح ما به عالم برزخ، حافظ می‌شوند. قرآن می‌فرماید این ملائکه دو دسته هستند. برای آدم‌های خوب با تلطّف خاصی و با احترام خاصی می‌آیند و قرآن می‌فرماید به اینها سلام می‌کنند:

«الَّذینَ تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلائِكَةُ طَیِّبینَ یَقُولُونَ سَلامٌ‏ عَلَیْكُمْ‏»[3]

خوشا به حال تو و این بهشتی که می‌خواهیم تو را ببریم، یعنی بهشت در برزخ. و آن بهشت در برزخ مثل بهشت در آخرت است. به این معنا که هرچه بخواهد در آن بهشت هست. مونس‌های خوب، از نظر خوراک و پوشاک و مسکن و ازدواج در رفاه خوب و قرآن می‌فرماید آن ملائکۀ مقرب خدا درود بر آنها می‌فرستند: «الَّذینَ تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلائِكَةُ طَیِّبینَ یَقُولُونَ سَلامٌ‏ عَلَیْكُمْ‏». آن کسی که ملک‌الموت باشد یا وکیل او، جان این را خیلی آسان می‌گیرد. مثل گلی که بو کند. در روایت می‌خوانیم وقتی گلی را بو کنید، چقدر لذّت می‌برید؟ ملکی که قبض روح می‌کند، اینگونه روح را می‌گیرد[4] و اینقدر از آن لذت می‌برید. به اندازه‌ای لذتبخش است که در سیر و سلوک می‌خوانیم که بعضی از سیر و سلوکی‌ها، اصلاً متوجّه نیستند که مرده‌اند و خیال می‌کنند شفای کامل پیدا کرده‌اند و خیال می‌کنند آنها را برده‌اند در باغ یا جایی که از نظر مسکن و خوراک و پوشاک در رفاهند.

نقل می‌کنند از محقق همدانی، مرحوم حاج آقا رضا یکی از فقهای خیلی بزرگ در اسلام است. این مرد افتخار در فقه ماست و انصافاً فقیه بوده است و اما از سیر و سلوکی‌هاست و به مقام بالایی رسیده است. می‌گویند بعد از چند روز خوابی دیدند و به او گفتند حال شما چطور است؟ گفت الحمدلله همه چیز من خوب است، امّا نمی‌دانم چرا رفقا و شاگردانم به دیدن من نمی‌آیند. فهمیدند این منتقل شده به عالم برزخ و توجّه به این مطلب ندارد. مرحوم مجلسی دوّم«رضوان‌الله‌تعالی‌ع یه» با شاگردش مرحوم جزایری معاهده کرده بودند هرکدام زودتر مردند، وضع عالم برزخ را برای دیگری تعریف کند. علامه مجلسی«رضوان‌الله‌تعالی‌ لیه»‌ اوّل مُرد. می‌گوید کسی به عنوان دکتر بالای سرم آمد و دست روی پاهایم کشید و دیدم الحمدلله پاهایم خوب شد. همینطور دست کشید تا رسید به گلو و دیدم سالم شدم. دست کشید به سرم و ناگهان دیدم از بدن جدا شدم. بدن من از روح من جدا شد و ملائکه با این کار دارند و این را می‌خواهند به مقام ملکوت ببرند. مردم هم مشغول جنازۀ من هستند و می‌خواهند آن را به قبرستان ببرند. بالاخره آدم‌های خوب اینطور هستند. اگر آدم گنهکاری هم باشد و بشود اهل‌بیت شفاعت او را کنند، اهل‌بیت حتماً شفاعت او را می‌کنند و می‌رود در عالم برزخ در پیش اهل‌بیت«سلام‌الله‌علیهم . مرحوم شهید آیت الله مطهری در کتاب عدل قضیه‌ای را از مرحوم حاج میرزا علی آقا شیرازی که یکی از علمای بزرگ اصفهان بود، نقل می‌کند. من میرزا علی آقای شیرازی را دیده بودم و انصافاً‌ خیلی خوب بود. به آقای مطهری در جلسۀ درس گفته بود. ایشان درس نهج‌البلاغه می‌گفتند و خواص به درس او می‌رفتند. آقای مطهری نقل می‌کنند که ایشان گریه می‌کردند و می‌گفتند خواب دیدم که مُرده‌ام، و مردم تشییع جنازۀ من کردند و بدن را لب قبر آوردند و می‌خواهند در قبر بگذارند و روح من هم مهیاست که با من در قبر بیاید. وقتی انسان مُرد، ‌اگر آدم خوبی بود،‌ملائکۀ‌ مقرّب خدا در قبر مونس او هستند و او را در عالم برزخ می‌برند و حسابی کار و بار او عالیست. ایشان گریه می‌کردند و می‌گفتند ناگهان دیدم سگ سفیدی هم آمده و می‌خواهد در قبر بیاید. می‌فرماید توجه کردم که بعضی اوقات من در خانه یا با مردم بداخلاقی می‌کردم و آن سگ سفیدی شده است و من مانده بودم که چه کنم. یادم آمد که من منبر می‌روم و در منبرهایم مصیبت می‌خوانم و من نوکر امام حسین هستم. به امام حسین متوسل شدم و گفتم یاحسین این سگ را از من جدا کن. امام حسین«سلام‌الله‌علیه» آمدند و فرمودند: غصّه نخور، من آن را از تو جدا مى‏كنم‏.[5] اینها آدم خوبی هستند و اگر گناهی شود و بشود شفاعت شود، ‌حتماً دم مرگ او را شفاعت می‌کنند.

حتماً شنیده‌اید و گفته شده که امام حسین«سلام‌الله‌علیه» به دیدن کسی می‌آید که زائر حسین است و امام حسین«سلام‌الله‌علیه» او را پیش خودش می‌برد. یا آدم‌های خوبی که پیرو امیرالمؤمنین علی«سلام‌الله‌علیه» هستند، مولا امیرالمؤمنین«سلام‌الله‌ع لیه» تلطف خاصی به آنها دارند و سفارش آنها را به ملک‌الموت و آن ملائکه‌ای که آمدند، می کنند و بعد از قبض روح، ‌امیرالمؤمنین«سلام‌الله علیه» این شیعۀ خود را به وادی‌السلام می‌برد. معنایش اینست که زیر پرچم امیرالمؤمنین علی«سلام‌الله‌علیه» هست تا روز قیامت. حال اگر بشود شیعۀ خوب، یعنی تابع یعنی کسی که اهمیت به واجبات و مستحباب می‌دهد و اهمیت به خدمت به خلق خدا می‌دهد و اجتناب از گناه دارد و اگر گناه آمد، فوراً جبران و توبه دارد. این معنای شیعه است. شیعه سه مرتبه دارد. مرتبۀ اول اینکه از نظر عقیده، اهل‌بیت«سلام‌الله‌علیهم را دوست داشته باشد، مرتبۀ دوم اینکه شعار یا علی داشته باشد که الحمدلله داریم. این زوار اربعین سال گذشته چه غوغایی داشتند و کمر دشمن را شکستند. امسال ان‌شاء‌الله با سلامتی و خوشی بهتر از سال گذشته این شعار یا حسین و پیاده رفتن از نجف به کربلا باشد. این شعار خیلی بالاست. الان همۀ شما که نرفتید، حسرت می‌خورید. لذا پروردگار عالم ثوابش را به شما عنایت می‌کند. اما شیعه علاوه بر این دو باید چیز دیگری داشته باشد که مهم است و این نجاتش می‌دهد و این کسی است که ملائکه دم مرگ به دیدنش می‌آیند و طوبی لکم به او می‌گویند و آن عمل است. قرآن می‌فرماید: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللَّهَ وَ أَطِیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ ...»[6]؛ اگر می‌خواهی شیعۀ حسابی باشی، اطاعت خدا و اطاعت پیغمبر و اطاعت از ائمۀ طاهرین«سلام‌الله‌علیهم» داشته باش. لذا کسانی که به راستی مطیع اهل بیت هستند، موقع مرگ خیلی راحتند. مثل کسی که سر تا پا درد است و ناگهان سر تا پا سرور و نشاط می‌شود. و کسی که متابعت از امیرالمؤمنین«سلام‌الله‌ع لیه» دارد، ‌معلوم است که امیرالمؤمنین«سلام‌الله‌ع لیه» او را زیر پرچم خود می‌برند تا روز قیامت. در حالی که از الان تا روز قیامت چندین میلیون سال طول می‌کشد اما برای این خیلی کم است. قرآن می‌فرماید خیلی کم است. کسی آمد خدمت امام صادق«سلام‌الله‌علیه» و عرض کرد یابن رسول الله دو آیه در قرآن است و من نمی‌توانم بین این دو آیه را جمع کنم. یک آیه می‌گوید مدت قیامت پنجاه هزار سال است «...مِقْدَارُهُ خَمْسِینَ أَلْفَ سَنَةٍ»[7] و آیۀ دیگر می‌گوید هزار سال است «... مِقْدَارُهُ أَلْفَ سَنَةٍ»[8]. حال جمع بین این دو آیه چیست؟ فرمودند همان پنجاه هزار سال است و پنجاه موقف دارد و هر موقفی هزار سال است. این می‌گوید من وحشت کردم که من پنجاه هزار سال در روز قیامت معطّل شوم. آقا فرمودند اما برای شیعیان ما یک لحظه است. لذا برای آنها عالیست و روز قیامتش یک لحظه است و برزخش هم یک لحظه است. در خوشی و سرور و خدمت اهل‌بیت،‌ و در آخرت هم بهشت برای او کوچک است و آنچه لذّت‌بخش است خدمت مولا امیرالمؤمنین«سلام‌الله‌ع لیه» بودن است. مسلّم است که بالاترین لذت برای شیعه، رسیدن به خدمت امام حسین«سلام‌الله‌علیه» است و اینکه خانم‌ها خدمت حضرت زهرا«سلام‌الله‌علیها» برسند.

امّا آدم‌های بد خیلی وضعشان سخت است. در روایات می‌خوانیم آدم‌های ناباب و آدم‌هایی که گناه روی گناه زندگی او را تباه کرده است دم مرگ ملائکه با تازیانه‌های آتشین برای گرفتن روح او می‌آیند:

«... یَضْرِبُونَ وُجُوهَهُمْ وَ أَدْبَارَهُمْ...»[9]

ملائکه در همان جا به اینها می‌گویند چرا چنین است و چرا شیعۀ حسابی نشدید؟! عذر می‌آورد و می‌گوید نمی‌توانستم. ملائکه خطاب می‌کنند که آیا نمی‌توانستی از رفقای بدت جدا شوی؟

«... أَ لَمْ تَکُنْ أَرْضُ اللَّهِ وَاسِعَةً فَتُهَاجِرُوا فیها»[10]

آیا نمی‌توانستی دست از رفقای بدت و از موبایل‌بازی و بدحجابی برداری. لذا عذر او تمام می‌شود. قرآن می‌فرماید اگر کسی به راستی نتواند، مستضعف و جاهل قاصر می‌شود. اما این کم است و مسلّم است که همۀ ما می‌توانیم تابع علی باشیم یا می‌توانیم تابع هوی و هوس و شیطان باشیم. اختیار دست خود ماست. اگر ما بگوییم مجبوریم تابع شیطان و تابع هوی و هوس باشیم، نمی‌پذیرند. قرآن می‌فرماید آن ملائکه نمی‌پذیرند و با تازیانه به سر تا پایش می‌زنند و روح او را می‌گیرند. قرآن می‌فرماید به اندازه‌ای مشکل است مثل اینکه از آسمان به زمین بیفتد و له شود. برای شیعۀ خالص و مطیع علی مثل گلی است که بو کند و برای شیعه شیطان و شیعه هوی و هوس مثل اینست که از آسمان به زمین بیفتد و او را می‌برند در جهنم برزخی و در جهنم برزخی مثل همان جهنم قیامت سوزان است و این باید بسوزد تا روز قیامت.

روایاتی هست که می‌گوید شفاعت در برزخ نیست. ان‌شاء‌الله اینطور نیست و امیدواریم همه جا مورد شفاعت اهل‌بیت«سلام‌الله‌علیهم واقع شویم. اگر لیاقت شفاعت داشته باشیم، شفاعت می‌کنند و در همان عالم برزخ راحت و آسوده می‌شویم. کاری کنید که متابعت از اهل‌بیت موجب شود که لیاقت شفاعت پیدا کنیم و اگر چیزی باشد، اهل‌بیت«سلام‌الله‌علیهم شفاعت شما را بکنند و با شفاعت اهل‌بیت از عذاب راحت شوید.

بحث امروز این شد که ما در دم مرگ سر و کار با ملائکه داریم و در عالم برزخ نیز سر و کار با ملائکه داریم. اگر آدم‌های خوبی باشیم، از هر نظر خوب و بانشاط هستیم. از نظر روحی و جسمی و جا و مکان و ازدواج و از همه نظر به قول قرآن «فَرَوْحٌ‏ وَ رَیْحانٌ‏ وَ جَنَّةُ نَعیمٍ»[11]. اگر آدم‌های بد باشیم، وضعمان خیلی بد است. برای او یک شب اول قبرش به اندازۀ چندین میلیون سال است. به اندازه‌ای شب اول قبر برایش مشکل است که به اندازۀ‌یک میلیون سال است. همۀ اینها قرآن و روایت است و همۀ اینها گفته شده برای اینکه ما آدم‌های خوبی شویم. متابعت از حضرت علی«سلام‌الله‌علیه» به ما سعادت دنیا و آخرت می‌دهد و العیاذبالله متابعت از شیطان درون و شیطان برون، ما را گرفتار در وقت مرگ و شب اول قبر و عالم برزخ می‌کند و مشکل است و فریادرسی نداریم. ان‌شاء‌الله هیچکدام از شما از این دستۀ دوم نیستید و همه ان‌شاءالله دستۀ اوّل هستید و دم مرگ امام حسین«سلام‌الله‌علیه» به فریاد همۀ شما می‌رسند.

منابع:

1 . فصلت، 30: «در حقیقت، كسانى كه گفتند: پروردگار ما خداست؛ سپس ایستادگى كردند، فرشتگان بر آنان فرود مى‏آیند ...»

2 . الرعد، 11: «براى او فرشتگانى است كه پى در پى او را به فرمان خدا از پیش رو و از پشت سرش پاسدارى مى‏كنند.»

3 . النحل، 32: «همان كسانى كه فرشتگان جانشان را -در حالى كه پاكند- مى‏ستانند [و به آنان‏] مى‏گویند: درود بر شما باد.»

4 . ر.ک: الاختصاص، 345.

5. مجموعه آثار شهید مطهری، کتاب عدل الهی، ج 1، ص 236.

6 . النساء، 59: «اى كسانى كه ایمان آورده‏اید، خدا را اطاعت كنید و پیامبر و اولیاى امر خود را [نیز] اطاعت كنید.»

7 . المعارج‏، 4: «مقدارش پنجاه هزار سال است‏.»

8 . السجده‏، 5: «مقدارش هزار سال است.»

9 . الأنفال‏، 50: «بر چهره و پشت آنان مى‏زنند.»

10 . النساء، 97: «مگر زمین خدا وسیع نبود تا در آن مهاجرت كنید؟»

11 . الواقعة، 89: «[در] آسایش و راحت و بهشت پر نعمت [خواهد بود].»

گفتگوی هم میهن...