محبوبیت ساسانیان

سکه دوران اسلامی با تصویر خسروپرویز و تاج او. عبارت "بسم الله" در سمت راست پایین سکه، تنها مشخصۀ اسلامی آن است

امروزه تصور رایج عموم مردم این است که حکومت ساسانیان، و به طور عام تر حکومت پادشاهی ایران باستان، در میان مردم آن روزگار محبوبیت نداشته و سبب آن این بوده است که شاهان و نجبا بر مردم ستم می کردند. اما آیا این تصور درست است؟ در این جستار بر اساس منابع مختلف این موضوع را بررسی می کنیم:

دولت ساسانی با وجود تمام معایب و نواقصی که داشت، بنایی عظیم و کاخی باشکوه بود. نویسندگان عرب، دولت ساسانی را که سرمشق سیاست دول مشرقی بوده، با تمجید و تحسین می‌ستایند و ملت ایران را به بزرگی نام می‌برند.(1) ابو الفداء تاریخدان اهل سوریه می‌گوید «همه اقوام متفقند که پادشاهان ایران بزرگترین سلاطین جهان بودند، عقل و فکر و تدبیری بکمال داشتند و از حیث جهانداری هیچیک از شاهان جهان را با آنان برابر نتوان کرد.»

کریستن سن می‌نویسد ایرانیان در طی قرون متمادی مقام پیشوایی معنوی خود را در میان ملل اسلامی نگاهداشتند اما نیروی اخلاقی و سیاسی آنان بعد از سقوط دولت ساسانی بسیار ضعیف شد. سبب این ضعف چنانکه بعضی پنداشته اند، این نیست که اسلام از حیث استواری مبانی اخلاقی کمتر از دین پارسی بوده‌ است، بلکه یکی از علل انحطاط ملت ایران برقراری حکومت عامه بود که با اسلام برقرار شد. طبقهٔ نجبا رفته‌رفته در سایر طبقات توده فرو رفته، محو گردیدند، و صفاتی، که موجب امتیاز آنان بود، ضعیف شد.(2)

1. ایران در زمان ساسانیان، کریستن سن، ص ۵۳۶
2. همان ص ۵۳۶ و ۵۳۷

As you sit in your quiet home, surrounded by peace, comfort and civilization... Do you, listener, remember those memories... Grand and tearful, which still, after hundreds of years, Remain now radiant with the brightness of sunlight, And now darkening, like indelible bloodstains... The variegated pages of history. Can your thoughts, torpid with repose, Transport themselves back to the horrors and joys of the past... Standing on the heights of history, looking far around the wild arena of human destiny, Can you transfer yourself into the well of the past? A life physically buried and decayed, but spiritually inmost, Which constitutes the essence and substance of history... i

Therefore, if you have the capacity to suffer or rejoice with the generation that had been... To hate with them... to love with them... to be transported to admire, to despise, To curse as they have done - in a word: To live among them with your whole heart and not alone with your cold, reflecting judgment...... then follow me. i

I will lead you down into the well. My hand is weak and my sketch humble, but your heart will guide you better than I. … Upon that I rely... and begin.i

DownloadMe